In een wereld waar polarisatie en oppervlakkigheid vaak de boventoon voeren, pleit journalist Geert Degrande voor een andere aanpak: luisteren. Echt luisteren. Niet alleen als journalistieke vaardigheid, maar als een krachtig instrument voor verandering. Van de opkomst van de zebra-economie tot de rol van taal in het herschrijven van onze economische denkkaders – Geert toont hoe verhalen het verschil kunnen maken.

Aandacht voor wat écht telt

"In 2018 overleed mijn vader.  Dat was voor mij een moment van bezinning. Ik besefte: ik wil blijven schrijven, maar dan wel over wat écht telt.”

Schrijven doet Geert al zo lang hij zich kan herinneren. Als ghostwriter, journalist of copywriter, maar altijd met een scherpe focus op verhalen die ertoe doen. Voor Geert is luisteren geen passieve bezigheid, maar een journalistieke superkracht.

"Journalistiek begint met je oren, niet met een pen," zegt hij. Een moment dat dit voor hem duidelijk maakte? "Meer dan twintig jaar geleden interviewde ik mijn vriend Nic Balthazar voor Jobat. Na het interview zei hij: ‘Ik ben al door zoveel journalisten geïnterviewd, maar jij bent de eerste die niet letterlijk mijn woorden opschrijft, maar wel perfect weergeeft wat ik wilde zeggen.’ Dat was een openbaring. Goed luisteren betekent niet alleen horen wat iemand zegt, maar ook de diepere betekenis vangen."

Zogenaamde objectieve journalistiek zit naar mijn gevoel zodanig vast in de drang om tegenstellingen te benadrukken, dat echt luisteren vaak verloren gaat."

De journalist als architect van verandering

Geert ziet journalistiek niet als een neutrale verslaggeving, maar als een actieve kracht in maatschappelijke verandering. Als mede-oprichter van Re-Story combineerde hij bewust journalistiek en activisme. Mischa Verheijden (medeoprichter van Re-Story en co-auteur van Jan Rotmans’ bestseller ‘Omarm de chaos’ )— bedacht daarvoor de term ‘journativist’, een samentrekking van journalist en activist, als antwoord op de zogenaamde ‘objectieve journalistiek’.

"Journalistiek moet objectief zijn, horen we altijd. Je moet een stem en tegenstem laten horen. Maar journalistiek is nooit objectief. Meer nog; in mijn ervaring leidt het balanceren van tegenstemmen soms tot méér polarisatie. Zogenaamde objectieve journalistiek zit naar mijn gevoel zodanig vast in de drang om tegenstellingen te benadrukken, dat echt luisteren vaak verloren gaat."

De opkomst van de zebra-economie in Vlaanderen

Vandaag is Geert een hevige voorvechter van de zebra-economie, een economie die winst combineert met sociale en ecologische verantwoordelijkheid. Geert kwam ermee in aanraking via een interview met UGent-professor Rudy Aernoudt. "Hij vertelde me over deze nieuwe stroming die in de VS opkomt. We kennen al de groene economie, de donut economie, de boeddhistische economie ... Maar de zebra-economie overkoepelt veel van deze ideeën en brengt balans tussen winst en welzijn. Dat vind ik fascinerend."

Tijdens een online meeting van Changemakers Unite legde ik onlangs ook nog uit waar die term vandaan komt. Hij is bedacht door Mara Zepeda, een jonge Amerikaanse onderneemster die geen investeerders vond omdat ze geen ‘unicorn’ wilde bouwen (een snelgroeiende start-up, die zo snel mogelijk een beurswaarde heeft van 1 miljard dollar). Zij was van mening dat eenhoorns enkel bestaan in sprookjes. Als je het als ondernemer dan toch over een dier moet hebben, stelde ze een zebra voor – een intelligent kuddedier dat niemand achterlaat. De zwart-witte strepen symboliseren het evenwicht tussen financiële resultaten en maatschappelijke impact."
‍

"Nieuwe woorden creëren nieuwe werelden. Als we de manier waarop we over economie praten veranderen, kunnen we misschien ook het economische systeem zelf veranderen."

Taal als hefboom voor verandering

Voor Geert is taal cruciaal in het veranderen van economische denkkaders. "Angela Merkel zei ooit: ‘Let op je woorden, want uit woorden volgen daden.’ Dat resoneert sterk bij mij. Woorden vormen onze perceptie van de wereld. Als je honderd mensen vraagt wat ‘succes’ is, zeggen er negentig iets materieels. Wat als we dat woord eens herdefiniëren?"

Geïnspireerd door het Italiaanse initiatief ‘Un glosario per riparare il linguaggio dell'economia’ (oftewel ‘Een woordenlijst om de taal van de economie te repareren’), wil Geert een soortgelijk narratief project opstarten in het Nederlands en Frans. "Nieuwe woorden creëren nieuwe werelden. Als we de manier waarop we over economie praten veranderen, kunnen we misschien ook het economische systeem zelf veranderen."

De rol van communicatieprofessionals in de nieuwe economie

Communicatieprofessionals spelen een essentiële rol in de transitie naar een zebra-economie. "Het belangrijkste is mensen samenbrengen die met dit thema bezig zijn, maar elkaar nog niet kennen. Momenteel werken veel changemakers in hun eigen domein – voedselverspilling, mobiliteit, energie … – zonder dat ze elkaar vinden. Dat is zonde. We hebben onze gebundelde krachten nodig om een volwaardige transitie waar te maken."

Eén vraag, meer heb je niet nodig

Even terug naar de journalistiek. Wat als Geert één gedachte kon meegeven aan journalisten? "Ik ben nog nooit naar een interview gegaan met een vragenlijst. Ik begin met één vraag en luister. Voor een interviewreeks sprak ik ooit met dertig HR-managers en vroeg hen enkel: ‘Wat is je meest geliefde voorwerp?’ De verhalen die daarop volgden, waren zoveel diepgaander dan wanneer je met standaardvragen komt. Echt luisteren opent werelden."

Meer weten?

Samen met Geert starten copywriter Ilse Criel, ontrafelaar Anje Claeys en ikzelf binnenkort aan een Nederlandstalig herstelwoordenboek voor de economie. Daarin krijgt ‘wroetafdruk’ sowieso al een plaats. Stay tuned!

Benieuwd naar Geert z’n werk? Neem een kijkje op Zebraha.

Copyright beeld: Hannes Couvreur